Döviz piyasası dünyanın en büyük ve en likit piyasalarından biridir. Her gün 5 trilyon doların üzerinde işlem yapılırken, her şeyin 1800’lerin başında sadece bir avuç insanın döviz ticareti yapmasıyla başladığına inanmak zor.
Bugün forex ticareti, hayatın her kesiminden oyuncuların yer aldığı küresel ve merkezi olmayan bir piyasadır. İşte farklı forex ticaret piyasalarına ve nasıl çalıştıklarına bir göz atın.
Spot Piyasa
Spot piyasa dünyanın en büyük ve en likit piyasasıdır. Para birimi çiftler halinde işlem görür ve kotasyon her zaman karşı veya kotasyon para birimi cinsinden belirtilir. Örneğin, EUR/USD çiftinde EUR temel para birimi, USD ise kotasyon para birimidir.
Spot piyasa, para birimlerinin mevcut fiyata göre alınıp satıldığı yerdir. Fiyatlar bir para birimi başına diğer para birimi cinsinden kote edilir. Örneğin, EUR/USD 1,1500’den işlem görüyorsa, bu 1 EUR satın almanın 1,15 USD’ye mal olduğu anlamına gelir.
Spot piyasa Pazar 17:00 ET’den Cuma 17:00 ET’ye kadar günde 24 saat açıktır.
Spot piyasanın avantajı, dünyadaki en likit piyasa olmasıdır. Her zaman mevcut fiyattan para birimi almaya veya satmaya istekli birileri vardır.
Spot piyasanın dezavantajı ise ani ve değişken fiyat dalgalanmalarına açık olmasıdır. Bu dalgalanmalar siyasi ya da ekonomik haberlerden kaynaklanabilir. Örneğin, bir ülkenin merkez bankası beklenmedik bir şekilde faiz oranlarını yükseltebilir ve bu da para biriminin değer kazanmasına neden olur.
Vadeli Piyasa
Vadeli piyasa, para birimlerinin daha sonraki bir tarihte teslim edilmek üzere alınıp satıldığı yerdir. Teslim tarihi, valör tarihi olarak bilinir.
Forward sözleşmeleri iki taraf arasındaki özel sözleşmelerdir. Sözleşmenin şartları, valör tarihi ve takas edilecek para birimi miktarı da dahil olmak üzere önceden kararlaştırılır.
Spot piyasanın aksine, forward piyasası bir borsada işlem görmez. Bunun yerine, iki taraf arasında Tezgah Üstü (OTC) işlem görür.
Forward piyasasının avantajı, kur riskine karşı korunmanıza olanak sağlamasıdır. Yabancı bir para biriminde yaklaşan bir işleminiz varsa, döviz kurunu şimdi kilitleyebilirsiniz, böylece tam olarak ne kadara mal olacağını bilirsiniz.
Vadeli piyasanın dezavantajı, spot piyasa kadar likit olmamasıdır. Merkezi bir borsa ve standart bir sözleşme boyutu yoktur. Bu durum, işleminizin diğer tarafını üstlenecek bir karşı taraf bulmanızı zorlaştırabilir.
Vadeli İşlemler Piyasası
Vadeli işlemler piyasası, para birimlerinin daha sonraki bir tarihte teslim edilmek üzere alınıp satıldığı yerdir. Teslim tarihi valör tarihi olarak bilinir.
Forward piyasası gibi, vadeli işlem sözleşmeleri de iki taraf arasındaki özel sözleşmelerdir. Sözleşmenin şartları, valör tarihi ve takas edilecek para birimi miktarı da dahil olmak üzere önceden kararlaştırılır.
Vadeli işlem sözleşmeleri borsalarda işlem görür ve standartlaştırılmıştır. Bu da piyasayı forward piyasasından daha likit hale getirir.
Vadeli işlem piyasasının avantajı, merkezi takas ile düzenlenmiş bir piyasa olmasıdır. Bu, karşı taraf riskini azaltır.
Vadeli işlem piyasasının dezavantajı ise marj çağrılarına tabi olmasıdır. Bu, piyasa aleyhinize hareket ederse yatırdığınızdan daha fazla para kaybedebileceğiniz anlamına gelir.
Opsiyon Piyasası
Opsiyon piyasası, para birimlerinin gelecekteki bir tarihte bir para birimini satın alma veya satma hakkı için alınıp satıldığı, ancak yükümlülüğün olmadığı yerdir. Teslim tarihi, valör tarihi olarak bilinir.
Opsiyon sözleşmeleri borsalarda işlem görür ve standartlaştırılmıştır. Bu da piyasayı forward piyasasından daha likit hale getirir.
Opsiyon piyasasının avantajı, merkezi takası olan düzenlenmiş bir piyasa olmasıdır. Bu, karşı taraf riskini azaltır.
Opsiyon piyasasının dezavantajı ise marj çağrılarına tabi olmasıdır. Bu, piyasa aleyhinize hareket ederse yatırdığınızdan daha fazla para kaybedebileceğiniz anlamına gelir.
Swap Piyasası
Swap piyasası, gelecekteki bir tarihte bir para biriminde faiz alma veya ödeme hakkı için para birimlerinin alınıp satıldığı yerdir. Teslim tarihi, valör tarihi olarak bilinir.
Swap sözleşmeleri iki taraf arasında Tezgah Üstü (OTC) işlem görür.
Swap piyasasının avantajı esnek bir piyasa olmasıdır. Swaplar iki tarafın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde özelleştirilebilir. Swap piyasasının dezavantajı ise düzenlenmiş bir piyasa olmamasıdır. Bu durum karşı taraf riskini artırır.
Hangi Piyasa Sizin Için Doğru?
Bu sorunun yanıtı alım satım hedeflerinize bağlıdır. Spot piyasadaki likiditeden yararlanmak istiyorsanız, spot ticaret tam size göre. Kur riskine karşı korunmak istiyorsanız, vadeli piyasa tam size göre. Düzenlenmiş bir piyasada işlem yapmak istiyorsanız, vadeli işlemler piyasası tam size göre. Esnek bir piyasada işlem yapmak istiyorsanız, swap piyasası tam size göre.